De gerechtelijke vereffening-verdeling van een erfenis
Een gerechtelijke vereffening en verdeling van een erfenis is een juridische procedure die in gang wordt gezet wanneer erfgenamen er niet in slagen om samen tot een akkoord te komen over hoe de nalatenschap moet worden verdeeld.
Wanneer verschillende personen recht hebben op de
nalatenschap
Vermogen, goederen en schulden op het moment van overlijden.
, dan zijn zij ‘onverdeelde’ eigenaars van die nalatenschap. Om de
onverdeeldheid
Een goed bevindt zich in onverdeeldheid als verschillende mensen eenzelfde recht op het goed hebben, zonder dat het goed materieel verdeeld wordt. Er is sprake van mede-eigendom tussen de mede-eigenaars. Mede-eigendom kan vrijwillig, toevallig of verplicht door de wet zijn (bijvoorbeeld de gemeenschappelijke delen van een appartement).
Het typevoorbeeld van toevallige mede-eigendom is het openvallen van een nalatenschap. Iedere erfgenaam heeft recht op een deel van de nalatenschap, zonder dat het deeltje op voorhand bepaald is. Tot de onverdeeldheid verdeeld is, kan geen enkele mede-eigenaar claimen dat een deel van de zaak hem exclusief toebehoort.
op te heffen, moeten zij overgaan tot een verdeling. Een verdeling kan in beginsel maar tot stand komen wanneer alle onverdeelde eigenaars akkoord gaan om de nalatenschap te verdelen. Bovendien moeten de erfgenamen ook over de wijze van de verdeling nog overeenkomen.
Lukt dit niet, dan gebeurt de verdeling via de gerechtelijke weg ...
Eerst een akkoord, dan een verdeling
Komen de erfgenamen niet tot een akkoord? Dan kan de
notaris
De notaris is zowel een openbare ambtenaar die bevoegd is om authentieke akten te verlijden, te bewaren en er afschriften van te verstrekken, als een juridische raadgever. De notaris komt tussen in heel wat domeinen: huwelijken, echtscheidingen, de koop van een onroerend goed, een erfenis na overlijden,…
De notaris wordt benoemd door de Koning.
De partijen kiezen vrij hun eigen notaris.
niet overgaan tot de verdeling van de individuele erfdelen.
Hoe ontvangt een erfgenaam De persoon die een erfenis door versterf of uiterste wil geheel of gedeeltelijk verkrijgt. dan zijn erfdeel indien één of meerdere andere erfgenamen niet tot een akkoord komen? Niemand wordt verplicht om in ‘onverdeeldheid’ te blijven. Een onverdeeldheid is praktisch gezien niet altijd een gunstige situatie voor de erfgenamen. Ze kunnen namelijk niet zomaar vrij de goederen verkopen of beheren. Elke beslissing over het onverdeeld goed, vergt de toestemming van alle mede-eigenaars. Daarom kan die ongunstige toestand aan niemand opgelegd worden. Een verzoek om uit onverdeeldheid te treden zal dan ook zonder veel moeilijkheden door de rechtbank ingewilligd worden.
Naar de rechtbank
Wanneer een mede-erfgenaam weigert mee te werken aan de verdeling, kan hij of zij daartoe verplicht worden via een gerechtelijke verdeling. In dat geval stapt één van de erfgenamen naar de rechtbank en dagvaardt de anderen om de verdeling af te dwingen. De rechter spreekt vervolgens een vonnis uit waarin de verdeling wordt bevolen en een notaris wordt aangesteld om de procedure verder op te volgen.
De aangestelde notaris zal eerst een inventaris opmaken van de nalatenschap en de standpunten van de erfgenamen registreren, zeker als er geschillen of onenigheden zijn. Daarna stelt hij een voorstel van verdeling op en bezorgt dat aan alle partijen.
Op een door de notaris vastgelegde datum worden alle erfgenamen uitgenodigd om het voorstel goed te keuren of af te wijzen.
Als er geen bezwaren worden ingediend, wordt de verdeling definitief en kan de notaris de erfdelen aan elk van de erfgenamen uitkeren.
Gaat één van de erfgenamen niet akkoord met het voorstel? Dan wordt dit officieel vastgelegd in een akte. Het volledige dossier wordt vervolgens aan de rechtbank overgemaakt, die een bindende, definitieve beslissing zal nemen over de verdeling.
Tijdelijke onverdeeldheid afspreken
Om bepaalde redenen kunnen de erfgenamen het nuttig vinden om in onverdeeldheid te blijven. Het kan gebeuren dat de erfgenamen niet uit onverdeeldheid treden omdat de verkoop van een goed, door de economische situatie, niet de verwachte prijs zal opleveren. Het kan bijvoorbeeld ook zijn dat één van de onverdeelde eigenaars minderjarig is en men wil wachten tot zijn meerderjarigheid om vrij en zonder formaliteiten te kunnen verkopen.
De wet laat toe dat erfgenamen zich met een overeenkomst verbinden om tijdelijk in onverdeeldheid te blijven. Zo’n overeenkomst geldt slechts voor vijf jaar, maar kan altijd verlengd worden.
Een vereffening-verdeling is geen eenvoudige procedure
De rechtspleging van gerechtelijke verdeling valt vrij lang uit. Maar het is de enige weg om partijen te dwingen een bepaalde verdeling te aanvaarden. Voor de notaris is het de enige mogelijkheid om over te gaan tot uitkering van eenieders aandeel wanneer één van de betrokken partijen weigert te tekenen.