Wat betekent de « fictieve massa »?
Op
notaris
De notaris is zowel een openbare ambtenaar die bevoegd is om authentieke akten te verlijden, te bewaren en er afschriften van te verstrekken, als een juridische raadgever. De notaris komt tussen in heel wat domeinen: huwelijken, echtscheidingen, de koop van een onroerend goed, een erfenis na overlijden,…
De notaris wordt benoemd door de Koning.
De partijen kiezen vrij hun eigen notaris.
.be gebruiken wij vaak de begrippen “vermogen”, “nalatenschap” of “erfenis” door elkaar. Wanneer we het hebben over het minimaal erfdeel (de
reserve
De reserve is het wettelijk erfdeel dat bepaalde in de wet opgesomde erfgenamen (kinderen, de langstlevende echtgeno(o)t(e), in sommige gevallen de ouders…) nooit kan ontnomen worden.
) van de kinderen en de langstlevende partner is het eigenlijk juister om te spreken van de “fictieve massa”. Het is immers de
fictieve massa
Het totaal van alle erfgoederen die de overledene nog achterlaat, vermeerderd met alle schenkingen “als voorschot op erfenis” die hij tijdens zijn leven deed. Bij het bepalen van de nalatenschap wordt dus rekening gehouden met eerder gedane schenkingen. Op deze manier wordt de gelijkheid tussen de erfgenamen gewaarborgd.
Schenkingen buiten erfdeel worden niet opgeteld bij de nalatenschap.
die de notaris als basis gebruikt om te kijken of elkeen zijn minimaal erfdeel kan ontvangen. Een woordje uitleg.
Ons erfrecht beschermt sommige erfgenamen. Zo zal de helft van je “vermogen” voorbehouden zijn voor je kinderen. Zij
erven
Bij overlijden erft de overblijvende echtgenoot altijd het vruchtgebruik van de gezinswoning met alle huisraad en meubilair.
Ongehuwd samenwonenden die louter feitelijk samenwonen erven niet van elkaar tenzij er een testament in hun voordeel werd opgemaakt.
Wettelijk samenwonenden erven automatisch van elkaar.
Dit geldt alleen voor de samenwonenden die een verklaring voor de ambtenaar van de burgerlijke stand hebben opgemaakt.
samen dus altijd minstens de helft. Hoeveel ze elk minimaal erven, hangt af van het aantal kinderen. Is er één kind, dan erft hij of zij de helft. Zijn er twee, dan wordt deze helft opgesplitst in evenredige delen. Zij krijgen dus elk minimaal 1/4de, bij drie kinderen is dat 1/6de enzovoort…
Een ouder die zijn kinderen wil benadelen zou deze regel kunnen omzeilen door bij leven een groot deel weg te schenken of te legateren via een testament Met een testament kan een persoon bij leven bepalen wat er na zijn overlijden met zijn goederen zal gebeuren. Bovendien kan een testament de rechten van bepaalde erfgenamen uitbreiden (bijvoorbeeld méér dan het vruchtgebruik van de gezinswoning toekennen aan de wettelijke samenwonende) of beperken (bijvoorbeeld de wettelijke reserve van de ouders afschaffen). Een testament is steeds herroepbaar. . Dit zou als gevolg hebben dat er minder vermogen is, en dat de kinderen dus minder ontvangen.
Om zo’n toestanden te vermijden voorziet de wet correcties. De basis die gebruikt wordt bij het bepalen van de erfdelen is niet het vermogen zoals het er uit ziet op het moment van overlijden van de ouder. De notaris houdt rekening met de schenkingen en testamenten die gebeurd zijn bij leven. Deze worden bij het vermogen bijgerekend, om bepaalde oneerlijke situaties te vermijden. Deze ‘gecorrigeerde’ nalatenschap noemen we juridisch ‘de fictieve massa’. Om het simpel te stellen: had een ouder bij leven 30.000 euro geschonken aan zijn neefje met wie hij een betere band had dan met zijn kinderen, dan zal die 30.000 euro terug bijgerekend worden bij het te verdelen vermogen. Op die manier krijgt de notaris een correcter beeld van hoeveel de kinderen elk nog moeten ontvangen. Zijn de kinderen benadeeld door de schenking, dan kunnen zij een vordering te inkorting Ieder vermogen bestaat uit een beschikbaar deel en een onbeschikbaar deel (de reserve). Men kan schenken of nalaten via testament ten belope van het beschikbaar deel. De reserve mag niet aangetast worden, ze wordt voorbehouden aan de kinderen (of soms de ouders). Tast een gift of een schenking toch de reserve aan, dan moet inkorting plaatsvinden. De schenking wordt gekortwiekt ten belope van het deel dat het beschikbaar deel van de erfenis overtreft. vragen om toch hun minimaal erfdeel te ontvangen. De vordering tot inkorting gebeurt dus niet automatisch, de benadeelde kinderen moeten de vordering instellen.
Het heeft met andere woorden geen zin om voor overlijden nog delen van je vermogen weg te schenken om zo het erfrecht van je kinderen te verkleinen… Door het gebruik van correcties zullen je kinderen toch hun minimaal – wettelijk – erfdeel kunnen vorderen. Klinkt dit allemaal nog wat complex? Aarzel niet om een notariskantoor te contacteren!