Alles wat je moet weten over de schenking

Vanavond kan je in het programma ‘De notaris ’ op Eén kennismaken met cliënten die op een slimme - lees belastingvriendelijke - manier hun vermogen willen overdragen naar de volgende generatie door te schenken. Schenken of juist niet: het houdt vele mensen duidelijk wakker. Wil je de stap wagen naar een schenking ? Dit is wat je moet weten.

1. Worden schenkingen altijd op dezelfde manier belast?

Nee. Wie wil schenken moet twee zaken onthouden:

• Wie vastgoed schenkt, moet rekening houden met progressieve tarieven. Dat wil zeggen dat de belastingen stijgen in functie van de waarde van het geschonken goed. Zo zal het schenken van een huis van 250.000 euro aanleiding geven tot een ander tarief dan de schenking van een woning van 500.000 euro.

• Wie roerende goederen schenkt zoals aandelen of geld wordt belast aan een ‘vast’ tarief dat onveranderlijk is, wat de waarde van de schenking ook is. In Vlaanderen bedraagt dat vast tarief 3% voor kinderen (kleinkinderen, ouders, grootouders…) en partners. Het bedraagt 7% voor anderen.

2. Waarop moet je letten als je vastgoed wil schenken?

Schenken doe je volgens de regels van de kunst. Voor de schenking van vastgoed is de ‘salami-techniek’ goed ingeburgerd. Deze techniek komt er op neer dat ouders vastgoed in schijven schenken. Tussen elke schenking laten ze minstens drie jaar tussen. Als je tussen verschillende onroerende schenkingen aan dezelfde persoon minimaal drie jaar laat, zal de schenkbelasting telkens opnieuw berekend worden vertrekkende van het laagste tarief. De teller wordt dan telkens weer op nul gezet, zodat je minder kans hebt om in de hogere schijven terecht te komen.

Ook interessant om te weten: schenkingen worden per persoon bekeken. Ouders die een huis willen schenken aan een kind kunnen elk de helft schenken. Hiermee geraak je ook in de lagere schenktarieven. Heb je meerdere onroerende goederen in je vermogen? Dan kan er ook hier sprake zijn van een opduweffect. Sterf je binnen de drie jaar na het schenken van één van je onroerende goederen? Dan wordt -  voor de berekening van de erfbelasting - de waarde van het geschonken onroerend goed fictief gevoegd bij de waarde van het resterend onroerend goed om het tarief op dit resterend onroerend goed te bepalen. Wacht dus niet tot het laatste moment om te schenken als je meerdere onroerende goederen bezit of schenk nog al je vastgoed vóór het overlijden ook al is er nog geen 3 jaar voorbij sinds de laatste schenking.

3. Zijn er nog andere mogelijkheden om fiscaalvriendelijk vastgoed te schenken?

Wie schenkt, zegt schenkbelasting. De schenkbelasting is lager dan de erfbelasting , maar je moet de schenkbelasting wel op het moment van de schenking op tafel leggen. “De schenkbelasting kan niet gefinancierd worden met de opbrengst uit de verkoop van de woning. Cliënten mispakken zich daar soms aan.” legt notaris Goedele Vandekerckhove uit.

En dan zijn er nog andere opties dan de schenking. Ouders kunnen bijvoorbeeld ook kiezen om de woning eerst te verkopen en dan op een later tijdstip een deel van de koopprijs te schenken aan de kinderen. Dat is dan een ‘roerende’ schenking waarvoor een vlak tarief van 3% geldt. De kinderen kunnen vervolgens een woning kopen, waarbij de ouders het vruchtgebruik krijgen. Ook dit is fiscaal interessant.

Een andere piste om een deel van een erfenis te schenken is de zogenaamde ‘doorgeefschenking’. Ouders die een erfenis ontvangen, maar zelf voldoende financiële middelen hebben, kunnen (een deel van) de erfenis belastingvrij schenken aan hun erfgenamen. Het kan zowel gaan om een onroerende schenking, als een roerende schenking. De schenking moet dan wel notarieel gebeuren en binnen het jaar na het overlijden. De notaris berekent hoeveel precies op deze manier kan geschonken worden.

4. Is schenken financieel gezien altijd nuttig?

Vaak wel, maar niet altijd. Los van de interessante tarieven, heb je ook de impact van een eventuele waardestijging van het onroerend goed. “Vanaf de schenking komt de meerwaarde bij de kinderen terecht. Wordt het vastgoed na de schenking meer waard, dan is dat niet erg.  Houden ouders hun vastgoed echter bij terwijl het in waarde stijgt, dan kan dat problematisch zijn bij de erfenis.  Want de erfbelasting wordt gerekend op de waarde op het moment van overlijden. Ook in die zin kan een schenking nuttig zijn. ” legt notaris Carol Bohyn uit.

Onroerende schenkingen gebeuren altijd notarieel. De notaris helpt zijn cliënten met de overweging om al dan niet te schenken. Een doordachte vergelijking is vaak nodig. Het is belangrijk dat schenkers zich niet verbranden, want geschonken is geschonken. Soms is het fiscaal verschil tussen vastgoed schenken of het in de erfenis laten zodanig klein, dat het niet loont. “De notaris weegt verschillende zaken af. Hoeveel hebben de ouders nog naast de woning, hoeveel zullen ze nog nodig hebben in de toekomst? Een notariële schenking gaat gepaard met bepaalde kosten. Ook die kosten moeten mee berekend worden om tot een juiste vergelijking te komen. Is het verschil te klein, dan zal de notaris een schenking juist afraden. Advies is dus cruciaal.” verduidelijkt notaris Joni Soutaer.

Moraal van het verhaal: een schenking - hoe fiscaal interessant het ook is - komt altijd neer op een verarming. Het geschonken geld verdwijnt uit je vermogen. Dat geldt ook voor ouders die een woning schenken en zich het vruchtgebruik voorbehouden. De ouders kunnen dan wel nog in hun geschonken woning blijven wonen, maar bij een verkoop van de woning zullen de ouders slechts een deeltje van de opbrengst opstrijken. Het grootste deel zal voor de blote eigenaars zijn: de kinderen. Schenken is dus durven kijken in een glazen bol: zal je zelf genoeg hebben voor mijn oude dag?

Notarissen adviseren daarom in de praktijk vaak om een zorgclausule te koppelen aan schenkingen. Zo kunnen ouders schenken aan hun kinderen, op voorwaarde dat de kinderen periodiek een rente betalen aan hun ouders of voorzien in hun latere zorgkosten.

Dit alles neemt niet weg dat een schenking ook een invloed kan hebben op bepaalde sociaalrechtelijke uitkeringen. Zowel voor de schenker, als voor de begunstigde. Wie wil schenken informeert zich beter ook op voorhand hierover.

5. Waar moet je op letten als je geld wil schenken aan een kind?

Geld schenken aan kinderen kan aan een vast tarief van 3%, wat hoe dan ook interessant is als je het vergelijkt met de erfbelasting. Veel mensen maken de keuze om niet naar de notaris te gaan om geld te schenken. Ze kiezen voor een bankoverschrijving, de zogenaamde bankgift . Het groot voordeel is dat deze schenkingen niet worden geregistreerd en dus niet worden belast.

Toch is hier een addertje onder het gras: om volledig komaf te maken met de fiscus moet je drie jaar blijven leven.  Sterf je binnen de drie jaar na de schenking, dan wordt de waarde van de schenking meegerekend bij het belastbaar erfdeel. Met andere woorden: je betaalt dan erfbelasting op de schenking, wat wel eens duurder zou kunnen uitvallen.  

In geval van een aanslepende ziekte zou je je schenking alsnog kunnen registeren. Je betaalt dan de schenkbelasting en daarmee is de kous af. Maar dat is geen optie als je binnen de drie jaar plots sterft, bv. door een hartstilstand of een auto-ongeluk. Belastingvrije schenkingen worden daarom vaak ‘gokschenkingen’ genoemd.

Wil je toch op zo’n manier te werk gaan, neem dan op voorhand contact op met een notariskantoor. De notaris zal je adviseren over de manier waarop je best te werk gaat.

Voor sommige roerende schenkingen ga je sowieso naar de notaris. Dat is het geval wanneer je aan je schenking lasten en voorwaarden wil koppelen. Wil je bijvoorbeeld aandelen schenken aan je kind met voorbehoud van vruchtgebruik (zodat je zelf ook nog wat aan het roer kan blijven van het bedrijf), dan moet dat notarieel gebeuren.

Schenken betekent vaak verschillende vliegen in een klap vangen: enerzijds help je iemand financieel, en anderzijds draag je een deeltje van je vermogen bij leven fiscaalvriendelijk over. Maar schenken doe je niet onbezonnen. Gegeven is gegeven. Laat je altijd adviseren door een notaris. Wil je meer informatie over de kosten die gepaard met een schenkingsakte? Bereken de kosten via de rekenmodule ‘schenkingen’ van Notaris.be!