Schenk jezelf wat gemoedsrust met een goed geregelde schenking

Mensen overwegen wel eens om bij leven een deel van hun vermogen door te geven aan een naaste, zoals een kind. Er zijn vaak fiscale motieven. Een goed schenken komt in principe fiscaal gezien vaak voordeliger uit. Enerzijds verklein je je te erven vermogen (waardoor je minder erfbelasting verschuldigd bent) en anderzijds zijn de tarieven van de schenkbelasting lager. Vooral voor wat de schenking van roerende goederen betreft, zijn de ‘vlakke’ tarieven van 3% (partners en rechte lijn ) en 7% (anderen) aantrekkelijk ten opzichte van de erfbelasting .

Maar los van het fiscaal aspect, betekent schenken vooral dat je iets geeft aan een naaste op een moment dat je er zelf nog bent. Je bevoordeelt met de ‘warme’ hand; je maakt de dankbaarheid van de begunstigde bij leven mee. Voor veel schenkers is dit emotioneel aspect niet te onderschatten.  

Een schenking is onherroepbaar…

Er zijn ontegensprekelijk voordelen gekoppeld aan schenken. Maar het belangrijkste aandachtspunt is dat schenken in principe onherroepelijk is. Op een schenking kan je niet terugkomen, wat de omstandigheden ook zijn.

Dat is meteen ook een belangrijk verschil met het financieel bevoordelen via een testament . Een testament heeft pas uitwerking na een overlijden, maar gedurende het leven kan je vrij je testament wijzigen of herroepen (zolang je maar gezond van geest bent). Als je bijvoorbeeld van plan bent om iets na te laten aan iemand via een testament, maar dat die persoon plots geen teken van leeft meer geeft, kan je nog je testament wijzigen of herroepen. Met een schenking is dat anders: gegeven is gegeven.

… maar in sommige gevallen kan een geschonken goed 'terug keren'

Er situaties waarbij een geschonken goed terug naar de schenker kan gaan. Eerst en vooral zijn schenkingen tussen echtgenoten – als uitzondering op de algemene regel – wel herroepbaar. Opgelet, als een schenking werd georganiseerd via een huwelijkscontract, zullen beide partners akkoord moeten gaan met een wijziging. Een huwelijkscontract wordt immers gesloten tussen beide echtgenoten. Maar een schenking dat buiten een huwelijkscontract wordt georganiseerd is perfect eenzijdig herroepbaar.

In de schenkingsakten kan je bovendien ook bepalen dat het goed in bepaalde omstandigheden terugkeert naar de schenker. De notaris kan hiervoor een ontbindende voorwaarde of een uitdrukkelijk ontbindend beding voorzien.

De wet voorziet ook een regeling voor het geval een ouder een schenking geeft aan een kind en het kind komt te vooroverlijden zonder dat dit zelf afstammelingen nalaat. Het geschonken goed, dat zich wel nog in natura in het vermogen moeten bevinden van het overleden kind, keert in deze situatie belastingvrij terug naar de ouders.

Men kan bij de notaris in de schenkingsakte ook een conventioneel recht van terugkeer bedingen en verfijnen. Zo kan je bijvoorbeeld bepalen dat het geschonken goed in het vermogen van het kind blijft als er afstammelingen zijn. Of je maakt het optioneel, zodat je als ouder op het ogenblik van het overlijden van het kind zelf nog kan kiezen of je het goed naar je laat terugkeren of niet.

Voorzichtigheid troef

Het feit dat schenkingen in principe onherroepelijk zijn, noopt schenkers ertoe om een blik te werpen naar de toekomst. Zo kunnen onaangename neveneffecten van een schenking vermeden worden.

Boodschap hierbij is niet enkel oog te hebben voor de fiscale ‘winst’ van een schenking, maar stil te staan bij vragen die minstens even belangrijk zijn:

• Heb ik voldoende om te schenken? Heb ik een financiële buffer voor mijn oude dag? 
• Wil ik nog kunnen ‘genieten’ van mijn geschonken goed? Wat als mijn kind een geschonken woning wil verkopen?
• Wat is het effect van een schenking op sociaalrechtelijk vlak? Verlies ik door mijn schenking bepaalde uitkeringen… verliest de begunstigde van een schenking bepaalde rechten door de schenking?
• Wat is het effect van de schenking op het erfrecht van mijn kinderen? Wil ik de schenking als een soort voorschot op de erfenis geven, of wil ik het als een extraatje geven. Zal ik bepaalde kinderen benadelen door een schenking?
• Wat als mijn kind zelf komt te overlijden… wat gebeurt er met de geschonken goederen? Moet het gezin van mijn kind dan verhuizen omdat het geschonken goed weer terugkeert naar ons?

Een schenking kan een nuttig instrument zijn om bij leven iemand te bevoordelen. Maar een schenking dat niet goed gekaderd is, kan wel eens nefaste gevolgen hebben. Of het kan een bron van discussie zijn voor wie achterblijft met vragen over de werkelijke bedoeling van de schenking.

Vraag advies aan de notaris

De notaris zal de schenker adviseren over de gevolgen van zijn schenking. Eén van de belangrijkste taken van de notaris is om partijen bewust te maken van hun rechtshandeling en na te denken over de worst case scenario’s.

Schenken is durven een blik werpen naar de toekomst. Niet alleen naar die van de begunstigde, maar ook naar jouw financiële toekomst als schenker.

Ontdek ook onze podcast over schenkingen!