Successieplanning: alleen voor vermogende mensen?
Dit bericht is geschreven op 30/07/2024, in functie van de regelgeving die op dat moment gold. Informeer je altijd bij een notariskantoor om specifieke informatie en advies te krijgen dat bij je situatie past.
Een vaak voorkomend misverstand is dat successieplanning enkel weggelegd is voor mensen met een groot vermogen. Wat vergeten wordt, is dat je vermogen plannen, hoe groot of klein dit ook is, niet enkel gaat over de verdeling ervan. Ook “wie” een deel van je vermogen krijgt, is van belang. In die zin is successieplanning vaak gelijk te stellen met 'familiale' planning
Wie van jou erft en in welke volgorde, is wettelijk vastgelegd. In de eerste plaats
erven
Bij overlijden erft de overblijvende echtgenoot altijd het vruchtgebruik van de gezinswoning met alle huisraad en meubilair.
Ongehuwd samenwonenden die louter feitelijk samenwonen erven niet van elkaar tenzij er een testament in hun voordeel werd opgemaakt.
Wettelijk samenwonenden erven automatisch van elkaar.
Dit geldt alleen voor de samenwonenden die een verklaring voor de ambtenaar van de burgerlijke stand hebben opgemaakt.
je kinderen. Heb je geen kinderen, dan erven je ouders met je broers of zussen, heb je geen broers of zussen, dan erven je ouders alleen…
Soms hebben mensen geen hechte band meer met broers, zussen, ouders of andere familieleden. De overdracht van je vermogen plannen bij de
notaris
De notaris is zowel een openbare ambtenaar die bevoegd is om authentieke akten te verlijden, te bewaren en er afschriften van te verstrekken, als een juridische raadgever. De notaris komt tussen in heel wat domeinen: huwelijken, echtscheidingen, de koop van een onroerend goed, een erfenis na overlijden,…
De notaris wordt benoemd door de Koning.
De partijen kiezen vrij hun eigen notaris.
laat in deze gevallen toe om de wettelijke volgorde te “doorbreken”. Dat kan door bijvoorbeeld een
testament
Met een testament kan een persoon bij leven bepalen wat er na zijn overlijden met zijn goederen zal gebeuren. Bovendien kan een testament de rechten van bepaalde erfgenamen uitbreiden (bijvoorbeeld méér dan het vruchtgebruik van de gezinswoning toekennen aan de wettelijke samenwonende) of beperken (bijvoorbeeld de wettelijke reserve van de ouders afschaffen). Een testament is steeds herroepbaar.
op te stellen. Zo kies je zelf, binnen de grenzen van wat wettelijk kan, wie een deel van jou zal erven. Dit geldt zowel voor mensen met een groot als een bescheiden vermogen, voor getrouwde mensen, als voor samenwoners of vrijgezellen.
Bij de grote stappen in je leven
Iedere belangrijke stap die je neemt, zoals trouwen, een huis kopen, een bedrijf opstarten, aan kinderen beginnen… heeft bepaalde gevolgen op je vermogen en op de wijze waarop het verdeeld zal worden. Een gezamenlijke aankoop van een huis bijvoorbeeld, is méér dan een nieuwe woning delen. Het is een stukje vermogen en een financiële bescherming voor je partner. Het bedrijf dat je opstart heeft méér dan enkel patrimoniale gevolgen voor jou, het betreft ook het vermogen van je huwelijkspartner.
Wettelijk samenwonen
De wettelijke samenwoning biedt een minimale bescherming aan diegenen die niet kunnen of willen trouwen.
Indien wettelijke samenwoners een betere bescherming wensen dan de wet bepaalt, dan kunnen zij een samenwoningscontract laten opstellen door de notaris.
Wettelijk samenwoners leggen een verklaring van wettelijk samenwonen af voor de ambtenaar van de burgerlijke stand.
is méér dan het invullen van een gezamenlijk fiscale aangifte; je wordt elkaars erfgenamen. Bij overlijden van je partner, erf je het
vruchtgebruik
Het recht om een andermans goed te gebruiken en de vruchten daarvan te innen alsof men zelf de eigenaar was, met de verplichting ervoor te zorgen zodat het goed zelf in stand blijft. Een vruchtgebruiker kan dus in een onroerend wonen, maar kan evengoed dit onroerend goed verhuren en genieten van de huurinkomsten. Ander voorbeeld: De vruchtgebruiker van een kapitaal zal geen eigenaar zijn van het kapitaal, maar zal wel recht hebben op de interesten.
over de
gezinswoning
De gezinswoning is de gezamenlijke hoofdverblijfplaats waar partners met hun gezin normaal leven. Ze hebben er hun ‘voornaamste belangen’.
Gehuwden moeten alle beslissingen over hun gezinswoning samen nemen, ook al is maar 1 van hen eigenaar van de woning of staat er maar 1 naam op de huurovereenkomst. Dat is de bescherming van de gezinswoning. Dezelfde bescherming geldt bij wettelijk samenwonenden.
. Bij elk van deze stappen moet je een bepaalde reflex maken: wat betekent dit voor mijn vermogen en dat van mijn gezin? Ga ik hier mee akkoord of wil ik hier nog wat aan sleutelen?
Niet enkel een kwestie van geld
Successieplanning is niet per definitie iets dat afhangt van de omvang van je vermogen. Zo kan een
schenking
Overeenkomst waarbij de schenker, tijdens zijn leven, onherroepelijk enig goed (of geldbedrag) afstaat uit vrijgevigheid aan de begiftigde die het aanneemt.
Schenkingen tussen ongehuwde partners zijn belangrijk vermits zij niet van elkaar kunnen erven. Schenken en erven zijn onlosmakelijk verbonden met elkaar: hoe meer geschonken wordt bij leven, hoe kleiner de totale nalatenschap en hoe lager de erfbelasting. De schenking is dus een belangrijk instrument bij successieplanning.
ook nut hebben bij mensen die één gezinswoning hebben. Dat komt omdat je kan schenken met voorwaarden en lasten. Successieplanning gaat ook niet alleen maar over de verdeling van je vermogen. In veel gevallen gaat het ook om het organiseren van een bescherming. Denk maar aan de
zorgvolmacht
Met een zorgvolmacht geef je aan bepaalde personen (de lasthebbers) de bevoegdheid om in jouw naam en voor jouw rekening bepaalde handelingen met betrekking tot jouw vermogen te stellen. Een zorgvolmacht geef je door een lastgeving op te stellen, bij voorkeur bij de notaris.
Als je de lastgeving laat registreren bij het Centraal Register van Lastgevingen, via de notaris of de griffie, blijft de zorgvolmacht uitwerking hebben na je wilsonbekwaamheid. In die zin wordt de zorgvolmacht vaak aangewend in successieplanning.
. Voor sommige mensen is successieplanning bovendien een must om controle te behouden over het lot van hun vermogen. Denk maar aan kinderloze mensen die hun vermogen niet naar een broer, zus of verdere familielid willen zien gaan. Ondernemen ze niets, dan bepaalt de wet volledig wie van hen erft.
Gerelateerd nieuws
Successieplanning Text
Zorgvolmacht en beginnende dementie: waarom tijdig aanpakken cruciaal is
Door de vergrijzing neemt het aantal mensen met dementie sterk toe. In de meeste gevallen gaat het om Alzheimer. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie leven v...
Mijn erfenis Familie Text
Een testament opstellen: 6 hardnekkige misverstanden
Nadenken over wat er na je overlijden met je vermogen gebeurt, is voor niemand een prettig vooruitzicht. Toch kan een testament nuttig zijn om af te wijken van ...
