Waarom de notariële akte meer is dan een overeenkomst

Betrouwbare informatie

Elke dag komen mensen uit verschillende achtergronden bij de notaris . De aankoop van een huis, het afsluiten van een huwelijkscontract, het opstellen van een testament of een aangifte van nalatenschap zijn handelingen die een enorme financiële impact hebben op ons vermogen én op dat van onze naasten. Bovendien gebeurt een bezoek bij de notaris vaak naar aanleiding van een  gevoelige levensgebeurtenis. Denk maar aan een huwelijk , het overlijden van een familielid, een echtscheiding, een ongeneeslijke ziekte, verzuurde relaties met familieleden…

Mensen zijn niet altijd emotioneel gewapend en op de hoogte van de complexe regelgeving om evenwichtige beslissingen te nemen. Dit alles zorgt ervoor dat de begeleiding van een onafhankelijke en neutrale expert nodig is om misbruiken te voorkomen en partijen te beschermen.  

De notaris waarschuwt waar nodig

De notaris waakt erover dat de regelingen die de partijen onderling treffen evenwichtig zijn zodat geen enkele partij wordt benadeeld. Maken partijen onevenwichtige afspraken die hun belangen kunnen schaden, dan moet de notaris hen daarop wijzen. Hij waarschuwt zijn cliënten over de gevolgen van hun beslissingen, zonder ze in een bepaalde richting te duwen. Zelfs als dat betekent dat de akte hierdoor niet kan doorgaan. De bescherming van alle partijen primeert altijd.

De notaris zal ook weigeren om zijn medewerking te verlenen als hij merkt dat één van de partijen niet gezond van geest is of handelt onder enige vorm van dwang. Denk aan de situatie van een oudere persoon die met een familielid naar het notariskantoor gaat om een testament op te stellen. Het gebeurt meer dan eens dat senioren, over hun geldzaken, worden beïnvloed door personen in hun directe omgeving. Een notaris heeft in die zin een ‘bewakerfunctie’.  

De rechtbank vermijden

Sluit je een overeenkomst, dan is dat een zaak tussen jou en de andere partij. Maar wat in een notariële akte staat, wordt gezien wordt als de ‘juridische waarheid’. Voor iedereen. De notariële akte heeft een bijzondere bewijswaarde. Dat heeft tot gevolg dat je met een notariële akte je rechten kan laten gelden (bv. door een gerechtsdeurwaarder aan te spreken) zonder te moeten wachten op een uitspraak van de rechtbank. Bij situaties waar de ene partij een geldsom moet betalen aan de andere partij speelt de notariële akte dus een belangrijke rol. De verbintenissen van de partijen moeten dan wel duidelijk omschreven zijn in de akte, zodat er daarover geen discussie kan ontstaan.

Waarom hebben notariële akten zo’n belangrijke waarde? Omdat de notaris - hoewel hij geen rechter is - wél deel uitmaakt van het overheidsgezag. De bijzondere ‘kracht’ die aan een notariële akte ‘plakt’ geeft partijen de nodige bescherming, zodat conflicten voor de rechtbank worden vermeden.

Ook als ik mijn akte op afstand regel?

Notariskantoren werken steeds meer digitaal. Voor burgers betekent dat een grote tijdsbesparing en meer veiligheid. Zeker nu het coronavirus zich blijft verspreiden en fysieke contacten vermeden moeten worden. Een notariële akte die op afstand wordt geregeld, bv. via een videoconferentie en een digitale volmacht, heeft dezelfde kracht en waarde als een akte die je op het kantoor van jouw notaris ondertekent. Ook hier zal de notaris immers de nodige toelichting geven en de partijen informeren.

Waar wordt mijn akte bewaard?

De notaris is gebonden door een beroepsgeheim. Hij mag vertrouwelijke informatie niet meedelen aan andere mensen of aan andere instanties. Het veilig bewaren van privacygevoelige informatie is een cruciaal aandachtspunt voor notarissen. Notariskantoren garanderen een veilige bewaring van akten. Zowel op papier als digitaal. Via Izimi kan je trouwens je akten (opgesteld na 1 januari 2015) raadplegen.

De notaris registreert daarnaast veel gegevens van akten in diverse databanken (die enkel voor notarissen toegankelijk zijn). De inhoud van de akten blijft geheim, maar dankzij deze registraties in de notariële databanken kunnen notarissen de gegevens terugvinden van het kantoor die de betrokken akte heeft opgesteld en bewaard. Geen risico op verlies dus, en voor partijen de zekerheid dat wat ze hebben afgesproken de tand des tijds doorstaat.