Samenwonen in een nieuw samengesteld gezin? Zo bescherm je de erfenis van je kinderen.
Dit bericht is geschreven op 23/09/2025, in functie van de regelgeving die op dat moment gold. Informeer je altijd bij een notariskantoor om specifieke informatie en advies te krijgen dat bij je situatie past.
Beeld je in dat je na een stukgelopen relatie opnieuw de liefde vindt. Dit brengt uiteraard veel vreugde en toekomstplannen met zich mee. Gaan jullie samenwonen? Of misschien zelfs hertrouwen? Hierdoor rijzen een aantal belangrijke juridische vragen, zeker wanneer er kinderen uit een vorige relatie zijn. Voor jullie samen iets beginnen opbouwen is het belangrijk je goed te informeren zodat je een bewuste keuze kan maken.
Feitelijke samenwonen met je nieuwe partner
Wanneer je ervoor kiest om feitelijk samen te wonen met je nieuwe partner, verandert erfrechtelijk niets ten opzichte van jullie huidige situatie. Feitelijk samenwonende partners hebben geen wettelijk erfrecht tegenover elkaar. De erfenis Een ander woord voor de “nalatenschap” van de overledene. Zoals de naam het al doet vermoeden is dit alles wat de overledene nalaat: de activa (vorderingen, aandelen, goederen …), maar ook passiva (schulden). van je kinderen is in dit geval dus volledig beschermd.
Wanneer je als feitelijk samenwonende partner toch iets wenst na te laten aan je partner, zal je dit zelf moeten regelen. De
notaris
De notaris is zowel een openbare ambtenaar die bevoegd is om authentieke akten te verlijden, te bewaren en er afschriften van te verstrekken, als een juridische raadgever. De notaris komt tussen in heel wat domeinen: huwelijken, echtscheidingen, de koop van een onroerend goed, een erfenis na overlijden,…
De notaris wordt benoemd door de Koning.
De partijen kiezen vrij hun eigen notaris.
kan je verschillende oplossingen aanreiken.
Wettelijk samenwonen met je nieuwe partner
In tegenstelling tot wat geldt voor de feitelijk samenwonenden, bestaat er voor wettelijk samenwonenden wel een wettelijk erfrecht. Dit erfrecht is wel beperkter dan het erfrecht dat tussen gehuwden van toepassing is.
Bij een wettelijke samenwoning erft de langstlevende partner het
vruchtgebruik
Het recht om een andermans goed te gebruiken en de vruchten daarvan te innen alsof men zelf de eigenaar was, met de verplichting ervoor te zorgen zodat het goed zelf in stand blijft. Een vruchtgebruiker kan dus in een onroerend wonen, maar kan evengoed dit onroerend goed verhuren en genieten van de huurinkomsten. Ander voorbeeld: De vruchtgebruiker van een kapitaal zal geen eigenaar zijn van het kapitaal, maar zal wel recht hebben op de interesten.
op de
gezinswoning
De gezinswoning is de gezamenlijke hoofdverblijfplaats waar partners met hun gezin normaal leven. Ze hebben er hun ‘voornaamste belangen’.
Gehuwden moeten alle beslissingen over hun gezinswoning samen nemen, ook al is maar 1 van hen eigenaar van de woning of staat er maar 1 naam op de huurovereenkomst. Dat is de bescherming van de gezinswoning. Dezelfde bescherming geldt bij wettelijk samenwonenden.
en de aanwezige meubelen. Dit betekent dat je als partner levenslang in de woning zal kunnen wonen. Je mag zelfs de woning verhuren en van de huuropbrengsten genieten. De kinderen worden
blote eigenaar
Eigenaar van een goed waarvan het vruchtgebruik door iemand anders wordt uitgeoefend. De blote eigenaar heeft een volwaardig recht, terwijl een vruchtgebruiker slechts een beperkt recht heeft. Door het genotsrecht van de vruchtgebruiker kan de blote eigenaar in de meeste gevallen echter niet over zijn goed beschikken. Hij kan wel steeds toezicht uitoefenen op het beheer van zijn goed(eren) door de vruchtgebruiker.
van de woning. Zij kunnen de woning dus niet zomaar verkopen zonder de instemming van de langstlevende partner. Opgelet: enkel jouw kinderen, waarmee jij een afstammingsband hebt,
erven
Bij overlijden erft de overblijvende echtgenoot altijd het vruchtgebruik van de gezinswoning met alle huisraad en meubilair.
Ongehuwd samenwonenden die louter feitelijk samenwonen erven niet van elkaar tenzij er een testament in hun voordeel werd opgemaakt.
Wettelijk samenwonenden erven automatisch van elkaar.
Dit geldt alleen voor de samenwonenden die een verklaring voor de ambtenaar van de burgerlijke stand hebben opgemaakt.
van jou. Pluskinderen zullen niet automatisch van je erven.
Indien je niet wil dat je wettelijk samenwonende partner het vruchtgebruik op de gezinswoning en inboedel erft, kan je dit uitsluiten via een
testament
Met een testament kan een persoon bij leven bepalen wat er na zijn overlijden met zijn goederen zal gebeuren. Bovendien kan een testament de rechten van bepaalde erfgenamen uitbreiden (bijvoorbeeld méér dan het vruchtgebruik van de gezinswoning toekennen aan de wettelijke samenwonende) of beperken (bijvoorbeeld de wettelijke reserve van de ouders afschaffen). Een testament is steeds herroepbaar.
. Wettelijk samenwonenden hebben geen gereserveerd erfdeel, waardoor je als
erflater
Degene die is overleden en enig bezit - geld, goederen (en mogelijke schulden) - als erfenis nalaat.
volledige vrijheid hebt om je
nalatenschap
Vermogen, goederen en schulden op het moment van overlijden.
anders te regelen.
Trouwen met je nieuwe partner
Je kan er ten slotte ook voor kiezen om te trouwen met je nieuwe partner. Huwelijkspartners beschikken over een uitgebreid erfrecht en zijn bovendien reservataire erfgenamen. Dit betekent dat ze steeds recht hebben op een wettelijk bepaald minimum, dat hen niet kan worden afgenomen.
Wanneer je trouwt met je nieuwe partner en als eerste overlijdt, dan erft de partner het vruchtgebruik op de gehele nalatenschap. Dit omvat de gezinswoning en inboedel, maar bijvoorbeeld ook een tweede verblijf, de auto, de interesten op rekeningen… Om kinderen uit een eerdere relatie te beschermen kan je beroep doen op het Valkeniersbeding. Dankzij deze handige clausule kan je – via een huwelijksovereenkomst - met je nieuwe partner afspraken maken over het erfrecht. Je kan het erfrecht beperken tot bepaalde goederen of in tijd. Op die manier kan je een evenwicht zoeken tussen het erfrecht van je kinderen en dat van je nieuwe kinderen. Wel moet de langstlevende altijd minstens zes maanden in de woning kunnen blijven wonen.
Conclusie: als je feitelijk samenwoont (of een LAT-relatie hebt), dan raak je niet aan het erfrecht van je kinderen. Maar de notaris kan ook een regeling uitwerken voor wie wettelijk samenwoont of getrouwd is. De notaris kan je begeleiden en informeren bij het nemen van belangrijke beslissingen.
Delen
Gerelateerd nieuws
Familie Text
5 financiële basics die iedereen zou moeten kennen
De ene doet het graag, de andere schuift het liefst alles door: administratie en betalingen. In veel koppels neemt één partner het financiële beheer op zich. To...
Familie Text
Een testament opstellen: 6 hardnekkige misverstanden
Nadenken over wat er na je overlijden met je vermogen gebeurt, is voor niemand een prettig vooruitzicht. Toch kan een testament nuttig zijn om af te wijken van ...
Familie Text
Vijf fabels over trouwen
Of je nu al jaren uitkijkt naar die ene speciale dag, of eerder sceptisch bent tegenover het hele idee, één ding is zeker: trouwen roept heel wat vragen op. Er ...