Aantal testamenten en zorgvolmachten in de lift

Belgen stellen steeds meer testamenten en zorgvolmachten op. Dat blijkt uit cijfers van de Federatie van het Notariaat (Fednot). In de eerste zes maanden van 2023 registreerden de notariskantoren 38.735 testamenten, zo’n 10% meer dan in dezelfde periode in 2022. Het aantal zorgvolmachten steeg met bijna 27%.

Testamenten: +10,4% in vergelijking met het eerste semester 2022
In 2022 werden er in ons land 69.526 testamenten geregistreerd. Halfweg 2023 ging het om 38.735 testamenten. Ter vergelijking: in de eerste helft van 2022 werden er 35.092 testamenten geregistreerd.
Notaris Helena Verwimp, woordvoerster van Notaris.be: “Steeds meer mensen willen binnen de wettelijke mogelijkheden de controle behouden over wat er met hun erfenis gebeurt. Een testament blijft hiervoor het instrument bij uitstek. Je huwelijkspartner of je kinderen hebben sowieso recht op een deel van je erfenis, die kan je niet onterven. Voor de rest ben je vrij om na te laten aan anderen. Heb je geen testament opgesteld, dan zal je erfenis sowieso worden verdeeld volgens de bestaande wetgeving.”

Centraal register
De testamenten waarvan sprake in deze cijfers zijn ingeschreven in het Centraal Register voor Testamenten (CRT) dat beheerd wordt door Fednot. De testamenten zelf zitten niet in dit register. Wel data over de identiteit van de persoon die het testament heeft opgemaakt, wanneer dat is gebeurd en via welke notaris.
Notaris Helena Verwimp: “Ook de naam van het notariskantoor dat het testament bewaart, zit in het CRT. Zo kunnen nabestaanden na een overlijden vlot achterhalen of er een testament is en bij welke notaris ze het kunnen opvragen.”
Het CRT bevat data van testamenten opgemaakt voor de notaris (de zogenaamde ‘authentieke testamenten’). Daarnaast bevat het CRT ook data van eigenhandig geschreven testamenten die nadien ter registratie aan een notaris zijn aangeboden.

Zelf je testament opstellen?
Als je zelf een testament schrijft en het niet laat registreren via een notaris, bestaat de kans dat het nooit wordt teruggevonden en dus ook niet kan worden uitgevoerd.
Op eigen houtje een testament opstellen, vergroot bovendien de kans op formele of inhoudelijke fouten. Om geldig te zijn, moet je testament aan strikte voorwaarden voldoen. Bovendien kunnen erfgenamen de geestestoestand van de erflater achteraf ook veel minder in vraag stellen als het opstellen via een notaris gebeurt.
Notaris Helena Verwimp: “Opletten dus als je zelf een testament neerpent, want anders kunnen je nabestaanden de geldigheid betwisten. Dat kan uitmonden in aanslepende procedures. Laat daarom je eigenhandig testament sowieso eens checken door een notaris. Vraag hem of haar meteen ook om het document te bewaren en te registreren.”

Aantal zorgvolmachten stijgt fel: +26,6%
Vorig jaar werden er 84.551 zorgvolmachten afgesloten in ons land, waarvan bijna 75.000 in Vlaanderen. Op 30 juni 2023 stond de teller op 52.406 stuks. Ter vergelijking: een jaar eerder ging het om 41.405 zorgvolmachten.
Notaris Helena Verwimp: “We merken in onze kantoren dat mensen nog meer dan vroeger bezig zijn met hun gezondheid. Dankzij een zorgvolmacht kan je jezelf beschermen indien een ziekte of een ongeval ertoe leidt dat je niet meer in staat bent om zelf je vermogen te beheren.”
Je kan één of meerdere personen aanduiden om bv. je facturen te betalen, je bankrekeningen te beheren en je huurgelden en pensioenen te innen.
Het is ook een instrument voor zorgplanning. Zo kan je in een zorgvolmacht op voorhand aangeven in welk rust- of verzorgingstehuis je later wil verblijven.

Wat als je geen zorgvolmacht opstelt?
In een zorgvolmacht kan je ook aangeven wanneer of onder welke voorwaarden de aangeduide personen jouw woning mogen verkopen of verhuren. In de praktijk wordt zo’n volmacht vaak toegekend aan de partner of aan één of meerdere kinderen. Is er niets op voorhand geregeld met een zorgvolmacht, dan zal een bewindvoerder het vermogen beheren wanneer je niet meer in staat bent om je belangen te behartigen. De aanstelling gebeurt dan via de rechtbank.