De notaris: de ‘juridische’ huisdokter voor je erfenis!

Een familielid is net overleden. Op zo’n moeilijk moment heb je nood aan ondersteuning en een juridische gids. De notaris helpt je bij het nemen van de noodzakelijke stappen. Hij is een neutrale expert die erfgenamen begeleidt om tot een duurzame regeling te komen, zonder dat zij zich tot de rechtbank moeten wenden.

Erfenissen zijn complex

Wanneer iemand overlijdt, moeten zijn erfgenamen een zogenaamde aangifte van nalatenschap indienen. Deze fiscale verplichting laat de fiscus onder mee toe om aan de erfgenamen te vragen om de successierechten te betalen. Dit gaat gepaard met verschillende formaliteiten en strikte termijnen. Een vergissing of onnauwkeurigheid kan leiden tot zware financiële gevolgen voor een nietsvermoedende erfgenaam . De notaris en zijn team helpen je bij het voorbereiden en het opstellen van de aangifte van nalatenschap .

Voorgeschiedenis van de overleden persoon

Eerst en vooral zal de notaris en zijn team de juridische voorgeschiedenis bekijken van de overledene: Had de overledene een testament opgesteld? Is een huwelijkscontract aanwezig? Had hij of zij schenkingen gedaan? Zo kan de notaris met de nodige zekerheid bepalen wie recht heeft op een deel van de erfenis. Dit wordt neergeschreven in een attest of een akte van erfopvolging.

Als de overledene aan successieplanning had gedaan door bijvoorbeeld een testament of huwelijkscontract op te stellen, dan is de notaris de enige die zo’n document kan afleveren. Belangrijk, want zolang er geen duidelijkheid is over de identiteit van de rechtsopvolgers, moeten de rekeningen en kluizen van de overledene geblokkeerd worden bij de bank.

Om de rekeningen van de overledene te laten deblokkeren, moet de notaris een aantal bijkomende opzoekingen doen. Zo gaat hij na of er geen fiscale of sociale schulden zijn. Hij neemt contact op met de verschillende bank- en verzekeringsinstellingen om zicht te hebben op de saldo’s en de contracten van de overledene. Hij gaat ook na of er onroerende goederen op naam van de overledene staan.

Advies en expertise

Naast een informerende rol heeft de notaris een cruciale adviserende rol.

Erfgenamen weten niet altijd wat er precies in een erfenis zit. Een nalatenschap kan goederen en kapitaal bevatten… maar ook schulden. In zo’n geval kan iemand die zomaar de erfenis aanvaardt in financiële problemen geraken. Bovendien heeft de overledene misschien regelingen getroffen waar je als erfgenaam niet van op de hoogte was.

Zijn er onroerende goederen in de erfenis, dan kan de notaris de erfgenamen begeleiden bij het schatten ervan en  bij het te koop stellen.

De notaris is vaak een vertrouwenspersoon van de familie. Hij kent het vermogen van de overledene en de eventuele stappen die de overledene heeft genomen om zijn successie te plannen. In die zin is de notaris een soort van ‘juridische’ huisdokter voor het vermogen van mensen: hij kent de voorgeschiedenis en de gevoeligheden van een dossier doorheen de jaren. En dat is nodig, want iedere nalatenschap is anders en vergt oplossingen op maat .

Het belang van een duurzame regeling

Notarissen spelen een bemiddelende rol, zonder dat zij partij mogen kiezen voor een erfgenaam. Een kwaliteit die niet onderschat mag worden wanneer verschillende erfgenamen oog in oog met elkaar komen te staan. Elk met hun eigen bagage en elk met hun eigen belangen.

Er ontstaat in deze situatie een ‘onverdeeldheid’. Dat betekent dat de erfgenamen mede-eigenaars worden van bepaalde goederen in de erfenis. In de meeste gevallen geen ideale situatie.

Daarom willen erfgenamen vaak overgaan tot een verdeling.Ook hier speelt de notaris een sleutelrol. Niet alleen omdat de procedure van ‘vereffening-verdeling’ verplicht via de notaris gebeurt omdat het een zekere expertise vergt, maar vooral omdat de notaris de neuzen in dezelfde richting kan krijgen. Door zijn bemiddelende rol kan de notaris de erfgenamen overtuigen om tot een duurzame oplossing te komen. Eenmaal er een oplossing is gevonden,  stelt de notaris een regeling op in een authentieke akte , zodat latere discussies uit de weg worden geruimd.

Onderling tot een regeling komen speelt ontegensprekelijk in het voordeel van de erfgenamen. Geraken de erfgenamen er niet uit, dan moeten ze een vereffening-verdeling vorderen bij de rechtbank. Dan zal een notaris ook overgaan tot een verdeling, maar deze procedure is duurder en tijdrovend.

Ben je zelf geconfronteerd met een overlijden en weet je niet welke stappen je eerst moet nemen? Ontdek ze hier .