De notaris: onmisbare vertrouwenspersoon bij erfenissen

Wanneer iemand overlijdt, moeten zijn erfgenamen een zogenaamde aangifte van nalatenschap indienen. Deze fiscale verplichting geeft de fiscus een overzicht van de nalatenschap met oog op het innen van successierechten (of erfbelasting in Vlaanderen). Dit gaat gepaard met verschillende formaliteiten en strikte termijnen. Een vergissing of onnauwkeurigheid bij het invullen van dat document kan leiden tot zware financiële gevolgen voor een nietsvermoedende erfgenaam . De notaris en zijn team helpen je bij het voorbereiden en het opstellen van de aangifte van nalatenschap .

Tegelijkertijd kan de notaris voor de erfgenamen de akte van onroerende erfopvolging in orde brengen. Dit hebben de erfgenamen nodig om vastgoed uit de nalatenschap te kunnen verkopen. Informeer hier tijdig naar bij je notaris.

Voorgeschiedenis van de overleden persoon

De notaris en zijn team bekijken de juridische voorgeschiedenis van de overledene: Had de overledene een testament opgesteld? Is een huwelijkscontract aanwezig? Had hij of zij schenkingen gedaan? Zo kan de notaris met de nodige zekerheid bepalen wie recht heeft op een deel van de erfenis . Dit wordt neergeschreven in een attest of een akte van erfopvolging.

Als de overledene aan successieplanning had gedaan door bijvoorbeeld een testament of huwelijkscontract op te stellen, dan is de notaris de enige die zo’n document kan afleveren. Belangrijk, want zolang er geen duidelijkheid is over de identiteit van de rechtsopvolgers, blijven de rekeningen en kluizen van de overledene geblokkeerd bij de bank. Gehuwde en samenwonende partners genieten wel van een vrijgegeven bedrag (de helft van de totale tegoeden op de zicht- en spaarrekeningen,met een maximum van 5.000 euro) dat wat financiële ademruimte geeft tijdens deze bijzondere periode. Sommige facturen van de overledene kunnen ook rechtstreeks door de bank betaald worden. De notaris zal je hier meer informatie over geven.

Om de rekeningen van de overledene te laten deblokkeren, moet de notaris een aantal bijkomende opzoekingen doen. Zo gaat hij na of er geen fiscale of sociale schulden zijn. Hij neemt contact op met de verschillende bank- en verzekeringsinstellingen om zicht te hebben op de saldo’s en de contracten van de overledene. Hij gaat ook na of er onroerende goederen op naam van de overledene staan.

Advies over de erfenis

De rol van de notaris gaat veel verder dan de partijen informeren. Bij een erfenis is advies van een notaris cruciaal. Erfgenamen weten niet altijd wat er precies in een erfenis zit. Een nalatenschap kan goederen en kapitaal bevatten… maar ook schulden. In zo’n geval kan iemand die zomaar de erfenis aanvaardt in financiële problemen geraken. Door bepaalde handelingen te stellen bestaat de kans dat erfgenamen, onbewust, de erfenis aanvaarden. 

Bovendien heeft de overledene misschien regelingen getroffen waar je als erfgenaam niet van op de hoogte was.De notaris is vaak een vertrouwenspersoon van de familie. Hij kent het vermogen van de overledene en de eventuele stappen die de overledene heeft genomen om zijn successie te plannen. In die zin is de notaris een soort van ‘juridische’ huisdokter voor het vermogen van mensen: hij kent de voorgeschiedenis en de gevoeligheden van een dossier doorheen de jaren. En dat is nodig, want iedere nalatenschap is anders en vergt oplossingen op maat.

Het belang van een duurzame regeling

Notarissen spelen een bemiddelende rol, zonder dat zij partij mogen kiezen voor een erfgenaam. Een troef die niet onderschat mag worden wanneer verschillende erfgenamen oog in oog met elkaar komen te staan. Elk met hun eigen bagage en elk met hun eigen belangen.

Er ontstaat in deze situatie een ‘onverdeeldheid’. Dat betekent dat de erfgenamen mede-eigenaars worden van bepaalde goederen in de erfenis. In de meeste gevallen geen ideale situatie, want de erfgenamen moet samen beslissingen maken over het lot van de onverdeelde goederen.

Erfgenamen willen vaak overgaan tot een verdeling. Ook hier speelt de notaris een sleutelrol. Zijn er onroerende goederen in de erfenis, dan kan de notaris de erfgenamen begeleiden door informatie te geven over de verschillende mogelijkheden. Ook bij het te koop stellen van het onroerend goed kan de notaris helpen. Het feit dat de notaris een onpartijdige deskundige is, geeft erfgenamen vaak gemoedsrust. Onderling tot een regeling komen speelt ontegensprekelijk in het voordeel van de erfgenamen. Geraken de erfgenamen er niet uit, dan moeten ze een vereffening-verdeling vorderen bij de rechtbank. Dan zal een notaris ook overgaan tot een verdeling, maar deze procedure is duurder en tijdrovend.

Bij een overlijden kan de notaris je ondersteuning bieden van A tot Z. Een bewuste keuze maken over de erfenis en je voldoende juridisch laten begeleiden bij het invullen van de aangifte van nalatenschap, kan je veel financieel onheil besparen. Heb je vragen? Twijfel niet om een notariskantoor aan te spreken.