Een moord begaan voor een erfenis : het antwoord op 5 erfenisvragen
Dit bericht is geschreven op 05/04/2023, in functie van de regelgeving die op dat moment gold. Informeer je altijd bij een notariskantoor om specifieke informatie en advies te krijgen dat bij je situatie past.
Een week geleden werd in Lasne een vermogende barones vermoord. De vermoedelijke dader zou haar stiefzoon zijn. Financiële motieven, en meer concreet een erfeniskwestie, zouden aan de basis liggen van de gruwelijke daad. Dit pijnlijk verhaal roept meteen een aantal juridische vragen op. Notaris.be geeft het antwoord op vijf belangrijke erfenisvragen bij familiedrama’s.
Ja. Wie eigenaar is van een vermogen mag bij leven vrij beschikken over dat vermogen. Er bestaan wettelijk gezien geen regels die iemand verbieden om bij leven uit te geven. Kinderen hebben recht op een ‘
reserve
De reserve is het wettelijk erfdeel dat bepaalde in de wet opgesomde erfgenamen (kinderen, de langstlevende echtgeno(o)t(e), in sommige gevallen de ouders…) nooit kan ontnomen worden.
’ (een minimaal erfdeel). Hoeveel ze daadwerkelijk
erven
Bij overlijden erft de overblijvende echtgenoot altijd het vruchtgebruik van de gezinswoning met alle huisraad en meubilair.
Ongehuwd samenwonenden die louter feitelijk samenwonen erven niet van elkaar tenzij er een testament in hun voordeel werd opgemaakt.
Wettelijk samenwonenden erven automatisch van elkaar.
Dit geldt alleen voor de samenwonenden die een verklaring voor de ambtenaar van de burgerlijke stand hebben opgemaakt.
, hangt natuurlijk af van hoeveel vermogen er op datum van overlijden nog overblijft.
2. Kan je een vermogen weggeven aan een liefdadigheidsinstelling?
Dit kan perfect. In Vlaanderen kan je ofwel iets nalaten aan een goed doel via een
testament
Met een testament kan een persoon bij leven bepalen wat er na zijn overlijden met zijn goederen zal gebeuren. Bovendien kan een testament de rechten van bepaalde erfgenamen uitbreiden (bijvoorbeeld méér dan het vruchtgebruik van de gezinswoning toekennen aan de wettelijke samenwonende) of beperken (bijvoorbeeld de wettelijke reserve van de ouders afschaffen). Een testament is steeds herroepbaar.
, of je kan bij leven schenken. Er is in deze gevallen geen schenk- of
erfbelasting
De erfbelasting is de verzamelterm voor het vroeger gekende “successierecht” en het “recht van overgang”. Het is een belasting die je moet betalen bij het erven van een nalatenschap.
De hoogte van de erfbelasting is afhankelijk van de graad van verwantschap met de overledene. Hoe dichter de verwantschap, hoe minder erfbelastingen je moet betalen. Kinderen van de overledene betalen dus minder erfbelastingen dan de broer, zus, tante of andere familieleden.
Aangezien de erfbelasting altijd uitgedrukt wordt in een percentage, is de hoogte van de verschuldigde erfbelasting ook afhankelijk van de waarde van de erfenis.
verschuldigd. Dit kan je niet onbeperkt doen. De helft van je vermogen is voorbehouden voor je kinderen. Met de andere helft doe je wat je wilt. Wat als je toch meer schenkt en het beschikbaar deel overschrijdt? Dan kunnen je benadeelde erfgenamen een '
inkorting
Ieder vermogen bestaat uit een beschikbaar deel en een onbeschikbaar deel (de reserve). Men kan schenken of nalaten via testament ten belope van het beschikbaar deel. De reserve mag niet aangetast worden, ze wordt voorbehouden aan de kinderen (of soms de ouders).
Tast een gift of een schenking toch de reserve aan, dan moet inkorting plaatsvinden. De schenking wordt gekortwiekt ten belope van het deel dat het beschikbaar deel van de erfenis overtreft.
' vragen. Dat is een vordering waarbij de benadeelde
erfgenaam
De persoon die een erfenis door versterf of uiterste wil geheel of gedeeltelijk verkrijgt.
een vordering krijgt op de andere erfgenaam die 'teveel' heeft gekregen.
3. Erven stiefkinderen eigenlijk iets volgens ons recht?
Nee. Stiefkinderen erven van hun biologische ouder, maar niet van hun stiefouder. Is er sprake van een
huwelijk
Een wettelijk geregelde levensgemeenschap van twee personen (ongeacht het geslacht) met o.a. gevolgen voor de onderhoudsplicht, rechtshandelingen en nalatenschap.
Het huwelijk wordt afgesloten voor de ambtenaar van de burgerlijke stand.
Getrouwde koppels zijn verplicht elkaar te helpen en elkaar het nodige te verschaffen.
zonder andere regelingen, dan erven de kinderen van de overledene de ‘blote’ eigendom over de hele
nalatenschap
Vermogen, goederen en schulden op het moment van overlijden.
. Ze worden in zekere zin al eigenaar, maar ze kunnen nog niet van hun geërfde goederen genieten. Het recht om van de goederen te genieten zit immers bij de langstlevende echtgenoot, die het
vruchtgebruik
Het recht om een andermans goed te gebruiken en de vruchten daarvan te innen alsof men zelf de eigenaar was, met de verplichting ervoor te zorgen zodat het goed zelf in stand blijft. Een vruchtgebruiker kan dus in een onroerend wonen, maar kan evengoed dit onroerend goed verhuren en genieten van de huurinkomsten. Ander voorbeeld: De vruchtgebruiker van een kapitaal zal geen eigenaar zijn van het kapitaal, maar zal wel recht hebben op de interesten.
erft. Kinderen moeten dit dulden. Via een huwelijkscontract kan één en ander anders geregeld worden zodat de langstlevende partner goederen in volle eigendom verkrijgt. Dit zorgt vaak voor extra bescherming voor de langstlevende partner. Zo is die laatste niet afhankelijk van de instemming van de kinderen bij een verkoop. Wil de langstlevende de
gezinswoning
De gezinswoning is de gezamenlijke hoofdverblijfplaats waar partners met hun gezin normaal leven. Ze hebben er hun ‘voornaamste belangen’.
Gehuwden moeten alle beslissingen over hun gezinswoning samen nemen, ook al is maar 1 van hen eigenaar van de woning of staat er maar 1 naam op de huurovereenkomst. Dat is de bescherming van de gezinswoning. Dezelfde bescherming geldt bij wettelijk samenwonenden.
verkopen, dan ontvangt hij of zij ook de hele verkoopsom, en niet alleen de verkoopwaarde van het vruchtgebruik. Het ‘
keuzebeding
In principe zal de langstlevende slechts de helft van de nalatenschap, waaronder ook een deel van het gemeenschappelijk vermogen, in vruchtgebruik erven. De blote eigendom gaat naar de kinderen. Men kan in een huwelijkscontract echter geldig bedingen dat het gemeenschappelijk vermogen bij ontbinding door overlijden zal toebehoren aan de langstlevende, naar keuze van deze laatste. De langstlevende kan dan zelf kiezen wat hij met dit gemeenschappelijk vermogen wenst te doen, en welke elementen hij daaruit eventueel volledig voor zich wil houden. Op die manier moet er geen keuze gemaakt worden jaren vóór het overlijden. De langstlevende kan een keuze maken op het moment van de verdeling, wanneer hij of zij beter zijn financiële noden kan inschatten.
’ in een huwelijkscontract laat zo’n regeling toe. Zo’n regelingen komen dan ook heel vaak voor op het notariskantoor.
Indien het niet om een stiefouder-relatie gaat en de langstlevende dus ook een ouder is van de kinderen, betekent dit eigenlijk dat het erfrecht van de kinderen ‘uitgesteld’ wordt. Sommige of alle goederen gaan eerst in volle eigendom naar de langstlevende partner en eenmaal die komt te overlijden, erven de kinderen.
Bij een stiefouder-relatie liggen de zaken natuurlijk anders. Het kind uit een eerdere relatie heeft geen biologische, maar ook geen juridische band met zijn stiefouder. Het vermogen van de stiefouder gaat naar de eigen biologische kinderen, maar niet naar de stiefkinderen.
4. En kan je dan niets regelen voor je stiefkinderen?
Stiefkinderen zijn dus geen wettige erfgenamen. Maar wie toch iets wil doen voor zijn stiefkinderen kan hier bij de notaris wel een mouw aan passen. Koppels die huwen, maar al kinderen hebben uit een vorige relatie kunnen in een huwelijkscontract hun erfrecht beperken (ze kiezen samen in welke mate) in het voordeel van de kinderen uit een vorige relatie. Een stiefouder kan ook schenken of nalaten aan zijn stiefkinderen. Hiervoor is een
schenking
Overeenkomst waarbij de schenker, tijdens zijn leven, onherroepelijk enig goed (of geldbedrag) afstaat uit vrijgevigheid aan de begiftigde die het aanneemt.
Schenkingen tussen ongehuwde partners zijn belangrijk vermits zij niet van elkaar kunnen erven. Schenken en erven zijn onlosmakelijk verbonden met elkaar: hoe meer geschonken wordt bij leven, hoe kleiner de totale nalatenschap en hoe lager de erfbelasting. De schenking is dus een belangrijk instrument bij successieplanning.
of een testament nodig, maar de fiscale tarieven zijn wel voordelig: onder bepaalde voorwaarden erven of krijgen stiefkinderen aan dezelfde tarieven als natuurlijke kinderen.
5. Wanneer ben je onwaardig om te erven?
Een persoon die als dader of medeplichtige schuldig is aan (poging tot) moord, verkrachting, slagen en verwondingen met de dood als gevolg of het vergiftigen met de dood als gevolg zal onwaardig zijn om te erven. Ze worden vermoed nooit recht gehad te hebben op de erfenis Een ander woord voor de “nalatenschap” van de overledene. Zoals de naam het al doet vermoeden is dit alles wat de overledene nalaat: de activa (vorderingen, aandelen, goederen …), maar ook passiva (schulden). . De wet gaat wel niet zover dat de kinderen van de schuldige worden gestraft voor de daden van hun ouder. De kinderen erven dus in de plaats van de schuldige - uitgesloten - ouder.