Het grote nut van een samenlevingsovereenkomst
Dit bericht is geschreven op 13/02/2025, in functie van de regelgeving die op dat moment gold. Informeer je altijd bij een notariskantoor om specifieke informatie en advies te krijgen dat bij je situatie past.
Valentijn staat voor de deur: de kans om een aantal regelingen voor koppels onder de loep te nemen. Deze week beantwoorden wij vijf vragen over de samenlevingsovereenkomst, die vooral nuttig is voor feitelijk en wettelijk samenwonende partners.
Nee. Af en toe worden de twee begrippen met elkaar verward, maar ze duiden op twee verschillende zaken.
Een wettelijke samenwoning is een samenlevingsvorm waarvoor partners kiezen bij de burgerlijke stand van hun gemeente. Elk koppel is vrij om te kiezen voor feitelijk samenwonen,
wettelijk samenwonen
De wettelijke samenwoning biedt een minimale bescherming aan diegenen die niet kunnen of willen trouwen.
Indien wettelijke samenwoners een betere bescherming wensen dan de wet bepaalt, dan kunnen zij een samenwoningscontract laten opstellen door de notaris.
Wettelijk samenwoners leggen een verklaring van wettelijk samenwonen af voor de ambtenaar van de burgerlijke stand.
of trouwen. Feitelijk samenwonende koppels hebben geen rechten en plichten ten opzichte van elkaar; hun statuut wordt niet wettelijk geregeld. Wettelijk samenwonende koppels hebben daarentegen een aantal rechten en plichten ten opzichte van elkaar. De wettelijk samenwonende partner erft bijvoorbeeld het
vruchtgebruik
Het recht om een andermans goed te gebruiken en de vruchten daarvan te innen alsof men zelf de eigenaar was, met de verplichting ervoor te zorgen zodat het goed zelf in stand blijft. Een vruchtgebruiker kan dus in een onroerend wonen, maar kan evengoed dit onroerend goed verhuren en genieten van de huurinkomsten. Ander voorbeeld: De vruchtgebruiker van een kapitaal zal geen eigenaar zijn van het kapitaal, maar zal wel recht hebben op de interesten.
van de
gezinswoning
De gezinswoning is de gezamenlijke hoofdverblijfplaats waar partners met hun gezin normaal leven. Ze hebben er hun ‘voornaamste belangen’.
Gehuwden moeten alle beslissingen over hun gezinswoning samen nemen, ook al is maar 1 van hen eigenaar van de woning of staat er maar 1 naam op de huurovereenkomst. Dat is de bescherming van de gezinswoning. Dezelfde bescherming geldt bij wettelijk samenwonenden.
en de inboedel, al kan dit met een
testament
Met een testament kan een persoon bij leven bepalen wat er na zijn overlijden met zijn goederen zal gebeuren. Bovendien kan een testament de rechten van bepaalde erfgenamen uitbreiden (bijvoorbeeld méér dan het vruchtgebruik van de gezinswoning toekennen aan de wettelijke samenwonende) of beperken (bijvoorbeeld de wettelijke reserve van de ouders afschaffen). Een testament is steeds herroepbaar.
beperkt worden. Gehuwden genieten een grotere bescherming: hun statuut wordt uitgebreid geregeld in de wet en zij
erven
Bij overlijden erft de overblijvende echtgenoot altijd het vruchtgebruik van de gezinswoning met alle huisraad en meubilair.
Ongehuwd samenwonenden die louter feitelijk samenwonen erven niet van elkaar tenzij er een testament in hun voordeel werd opgemaakt.
Wettelijk samenwonenden erven automatisch van elkaar.
Dit geldt alleen voor de samenwonenden die een verklaring voor de ambtenaar van de burgerlijke stand hebben opgemaakt.
de hele
nalatenschap
Vermogen, goederen en schulden op het moment van overlijden.
in vruchtgebruik. Een gehuwde partner kan bovendien niet zomaar onterfd worden.
Samenwonende koppels kunnen via een
samenlevingsovereenkomst
Overeenkomst gesloten tussen wettelijk of feitelijk samenwonenden waarbij partners bepaalde vermogensrechtelijke aspecten van hun relatie kunnen regelen.
Een samenlevingscontract voor feitelijke samenwonende koppels kan notarieel of onderhands opgemaakt worden.
Wettelijk samenwonenden zijn verplicht om hun samenlevingscontract, indien zij één wensen, te laten opstellen door de notaris.
In een samenlevingscontract kunnen volgende zaken geregeld worden:
- bezit / eigendomsrecht van bepaalde goederen;
- inkomsten en besparingen;
- kosten van het huishouden;
- wederzijds akkoord voor het aangaan van specifieke overeenkomsten;
- regelingen betreffende de kinderen;
- situatie in geval van scheiding. Dit vervangt uiteraard niet de regelingsakte in het kader van een echtscheiding.
praktische en financiële afspraken maken met elkaar. Het gaat dus om een overeenkomst tussen de partners, die losstaat van een verklaring bij de gemeente of wettelijke rechten.
De samenlevingsovereenkomst: goede afspraken, goede partners
Goede afspraken maken goede vrienden, en dat geldt ook op het vlak van liefde. In een samenlevingsovereenkomst kunnen partners verschillende afspraken op papier zetten. Zo kunnen ze vastleggen wie wat bezit, zodat daarover later geen discussie ontstaat. Dit geldt trouwens ook voor de inkomsten: wat wordt er maandelijks gestort en wie draagt financieel wat bij? Partners kunnen ook afspreken dat, indien een van beide partners geen inkomen heeft, die toch voldoende bijdraagt door het huishouden te doen. Het klinkt als een logische regeling ('elk betaalt zijn deel'), maar in situaties met pluskinderen kan het behoorlijk ingewikkeld worden. Afspraken voor goede én slechte tijden zijn dan nuttig.
Ook handig: een samenwonend koppel kan afspreken dat zij allebei akkoord moeten gaan om bepaalde contracten te ondertekenen. Zo kunnen feitelijk samenwonende koppels bepalen dat de gezinswoning, die aan een van hen toebehoort, alleen verkocht mag worden als beide partners daarmee instemmen. Dit is een belangrijke extra bescherming, die volgens de wet enkel voorbehouden is aan wettelijk samenwonende of gehuwde koppels. Verkoopt de eigenaar-partner het huis toch zonder akkoord van de ander, dan blijft de verkoop geldig. De benadeelde partner kan door het bestaan van de regeling in de samenlevingsovereenkomst echter wel een schadevergoeding eisen.
De partners kunnen ook nadenken over scenario’s voor als het misloopt. Zo kunnen ze vastleggen wie de huurovereenkomst overneemt bij een eventuele breuk (als beide partners het contract hadden ondertekend). Wie neemt het
huurcontract
Overeenkomst waarbij de ene partij, de verhuurder, zich verbindt aan de andere partij, de huurder, een zaak of een gedeelte daarvan in gebruik te verstrekken, en de huurder zich verbindt tot een tegenprestatie.
van de gezinswoning over bij een scheiding? Ze kunnen ook stilstaan bij de verdeling van de goederen na een breuk. Hier vooraf over nadenken, wanneer de gemoederen nog kalm zijn, heeft zo zijn voordelen.
Een must bij risicovolle beroepen
Wist je dat de wetgeving over beroepsziekten en arbeidsongevallen enkel een overlijdensbijslag toekent aan wettelijk samenwonende koppels die:
- een samenlevingsovereenkomst hebben opgesteld, én
- een wederzijdse hulpplicht tegenover elkaar hebben bedongen in die overeenkomst?
Feitelijk samenwonende koppels waarvan een van de partners een risicoberoep uitoefent, zijn daarentegen aangewezen op verzekeringen.
Notarieel of onderhands?
Feitelijk samenwonende koppels zijn vrij om hun afspraken vast te leggen via een onderhandse overeenkomst of een notariële akte Een notariële akte is een authentieke akte opgesteld door de notaris. Enkel notariële akten (en niet onderhandse verkoopsovereenkomsten) kunnen overgeschreven worden in het hypotheekkantoor. Deze overschrijving maakt de koop “tegenstelbaar”, het beschermt de koper tegen aanspraken van derden. . Een notariële akte heeft echter een grotere juridische waarde dan een onderhandse overeenkomst. Met een akte heb je immers een uitvoerbare titel, waardoor je gemakkelijker je rechten kan afdwingen zonder naar de rechtbank te gaan.
Wettelijk samenwonende koppels moeten hun samenlevingsovereenkomst notarieel regelen. Zo zijn ze zeker dat hun afspraken stroken met de wettelijke regels en plichten die rond wettelijke samenwoning bestaan.
Gerelateerd nieuws
Familie Text
5 financiële basics die iedereen zou moeten kennen
De ene doet het graag, de andere schuift het liefst alles door: administratie en betalingen. In veel koppels neemt één partner het financiële beheer op zich. To...
Familie 
Samenwonen in een nieuw samengesteld gezin? Zo bescherm je de erfenis van je kinderen.
Beeld je in dat je na een stukgelopen relatie opnieuw de liefde vindt. Dit brengt uiteraard veel vreugde en toekomstplannen met zich mee. Gaan jullie samenwonen...
Familie Text
Een testament opstellen: 6 hardnekkige misverstanden
Nadenken over wat er na je overlijden met je vermogen gebeurt, is voor niemand een prettig vooruitzicht. Toch kan een testament nuttig zijn om af te wijken van ...