Hoge successierechten vermijden: de notaris biedt antwoorden!

De successierechten (“erfbelasting” in Vlaanderen) zijn belastingen die erfgenamen betalen op het netto deel dat ze erven . Ze variëren in functie van de graad van verwantschap en de omvang van de erfenis . De successierechten kunnen hoog uitvallen, vooral voor verre familieleden. Maar door op voorhand na te denken over de verdeling van je vermogen, kan je ervoor zorgen dat je erfgenamen minder belastingen moeten betalen.  

Hoogste tarieven in de drie Gewesten

Wie erft, moet successierechten betalen. Er bestaan verschillende categorieën successierechten in functie van de verwantschap:

• De tarieven “in rechte lijn ” (de laagste tarieven) voor de kinderen, eventueel kleinkinderen (als een kind vooroverleden is), ouders en de langstlevende partner;

• De tarieven voor broers en zussen

• De tarieven voor neven, nichten, tantes, ooms (enkel in Brussel en Wallonië)

• De tarieven “anderen”

Elke categorie bestaat op zijn beurt uit belastingschijven die gekoppeld worden aan een tarief. Een eerste deel van de nalatenschap wordt bv. belast aan 35%, een volgend deel aan 50% enz. Een paar voorbeelden:

Iemand die een erfenis van 150.000 euro erft van een tante uit Brussel betaalt in totaal 72.500 euro successierechten. 48% gaat dus naar de Staat.

Iemand die een erfenis erft van 150.000 euro van een oom uit Wallonië betaalt in totaal betaalt 46.500 euro. 31% gaat dus naar de Staat.

In de drie Gewesten zijn de hoogste tarieven terug te vinden in de categorie ‘anderen’. Ook in Vlaanderen lopen deze tarieven op:

Iemand die een legaat van 150.000 euro erft van een familievriend uit Vlaanderen betaalt hierop 65.000 euro successierechten. 43% gaat dus naar de Staat.

Deze voorbeelden maken duidelijk dat de successierechten in België hoog zijn… Vooral voor mensen zonder dichte familie. Daarom een aantal tips om de successierechten te temperen voor je erfgenamen.

Tip 1: Denk na over je samenlevingsvorm (vooral in Wallonië en Brussel)

Wie in Wallonië of in Brussel woont, denkt best na over zijn samenlevingsvorm. Enkel gehuwden en wettelijk samenwonende partners genieten van de laagste successietarieven “in rechte lijn”. Feitelijk samenwonende partners – hoe lang ze ook samenleven – genieten in Brussel en Wallonië nooit van deze tarieven. Zij vallen onder de hoogste tarieven “anderen”. Wie zijn langstlevende partner wil beschermen, overweegt dus best om een wettelijke samenwoning aan te gaan. Niet alleen voor de successierechten trouwens, maar ook omdat de langstlevende dan een “beperkt” wettelijk erfrecht verkrijgt. Hij of zij erft het vruchtgebruik van de gezinswoning en mag dus levenslang in de woning blijven wonen (of mag de woning verhuren).

Wie in Vlaanderen woont, hoeft zich al wat minder zorgen te maken: feitelijk samenwonende partners die één jaar onafgebroken samen wonen genieten al van de laagste tarieven. Voor de gezinswoning geldt dan weer een strengere regel: gehuwden en wettelijk samenwonende partners betalen geen erfbelasting op de gezinswoning, maar feitelijk samenwonende koppels genieten enkel van deze vrijstelling als ze minstens drie jaar onafgebroken samenwonen.

Tip 2: Overweeg een schenking

Fiscaal gezien is een schenking een interessante oplossing om hoge successierechten te vermijden. Een schenking betekent dat je een deeltje van je vermogen overdraagt. Je verkleint dus je vermogen, wat mogelijk leidt tot lagere successierechten als je in een lagere belastingschijf terechtkomt.

Maar schenken doe je niet onbezonnen. Zowel voor roerende (bv. geld) als onroerende (bv. een woning) schenkingen bestaan er fiscale regels waar je rekening mee moet houden. De successierechten loeren vaak om de hoek. Zo is het niet registreren van je roerende schenking (om schenkbelasting te vermijden) niet altijd de veiligste oplossing. Wil je een onroerend goed schenken? Dan doe je dat best om de drie jaar in schijfjes. Hoe je schenkt en wat je schenkt heeft gevolgen voor je vermogen. Daarom is het advies van de notaris cruciaal voor je de stap onderneemt.

Tip 3: Doe de generatiesprong

Wie in aanmerking komt om te erven, kan zijn erfenis weigeren in het voordeel van zijn eigen kinderen. Relatief weinig mensen doen dit omdat ze de ganse erfenis niet willen verwerpen.

Interessanter is de recentere Vlaamse “gedeeltelijke erfenissprong”. Wie een erfenis ontvangt en hier successierechten op betaalt, kan een deel van de erfenis tegen een nultarief schenken aan zijn kinderen. De schenking moet via de notaris gebeuren en binnen het jaar van het overlijden. Voordeel? De kinderen erven een deel van hun ouder die de centjes misschien zelf minder nodig heeft. Bij overlijden van de ouder betalen de kinderen geen successierechten op dat deeltje, want het bevond zich al in hun vermogen.   

Tip 4: Een testament opstellen?

Mensen zonder dichte familie hebben misschien de neiging om zelf een testament op te stellen zodat ze een neefje of een nichtje iets kunnen nalaten. Voor overlijdens vanaf 1 juli 2021 doet de vriendenerfenis zijn intrede in Vlaanderen, maar hiermee kan je maar een beperkt deeltje fiscaal vriendelijk nalaten (max. 15.000 euro).

Net voor mensen die erven van een ver familielid zijn successierechten hoog. Zelf op eigen houtje een testament opstellen houdt risico’s in: niet alleen moet je rekening houden met geldigheidsvereisten, maar ook als je testament geldig opgesteld is, kan het voor je nichtje en neefje aanvoelen als een vergiftigd geschenk door de torenhoge belastingen…

Wie een oplossing wil vinden om fiscaalvriendelijk iets na te laten aan neefje, nichtje, goede vriend… bespreekt zijn situatie best met een notaris. Anders komt de erfenis misschien terecht bij een onbekende verwant. En door de hoge successierechten zal er een groot stuk van de erfenis naar de Staat gaat. Meteen twee belangrijke redenen om naar de notaris te stappen om zelf de touwtjes in handen te nemen.

TIP 5: testamenten kunnen nuttig zijn voor grootouders

In Vlaanderen geldt een vermindering voor een zogenaamd bescheiden erfdeel. Erfgenamen in rechte lijn (kinderen, kleinkinderen,...) en partners die minder dan 50.000 euro erven, genieten zo’n vermindering. De vermindering wordt berekend volgens een formule. Vanaf een bedrag van 12.500 neutraliseert het fiscaal voordeel zelfs de erfbelasting! Resultaat? Wie in rechte lijn een bedrag tot 12.500 erft, betaalt hier geen erfbelasting op. Handig voor grootouders die kleinkinderen via een testament een financieel duwtje willen geven.

Een grootouder wil een bedrag van 50.000 euro verdelen onder zijn vijf kleinkinderen via een testament. Elk kind ontvangt dus 10.000 euro, zonder dat zij daar erfbelasting op moeten betalen.

Ontdek alle successietarieven op Erven en schenken - Notaris.be. Wil je meer weten over erfenissen? Ontdek onze brochure “Erven”.